Γκουρού, αμνοί, φλυαρία και σιωπή

Α

... αυτός θα μπορούσε να είναι ωραίος τίτλος για σύντομο φιλμάκι με οποιοδήποτε θέμα. Η θέση θα ήταν ότι σε έναν κόσμο που έχει χάσει τον μπούσουλα, η σιωπή, η εγκράτεια και η αναχώρηση των γκουρού, είναι απελπισία, αντίσταση και σοφία.

Αλλά εγώ είμαι λαλίστατος (λένε), ζω στον κόσμο τούτο (λέω) και παίρνω δύναμη να γράψω πίνοντας το μεσημεριανό μου καφεδάκι (καταθέτω). Δηλώνω εκπαιδευτικός και μόνον.

Ας καταθέσω δυο σκέψεις που προκύπτουν από την εμπειρία μου, αλλά δεν στερούνται θεωρητικών αναφορών (αλλά, ας το αφήσουμε αυτό για την ώρα!):

Β

1. Η ιστορία είναι πριν και πάνω απ΄όλα η αφήγησή μας για το τι, πού, πότε, από ποιους, για ποιους λόγους και με ποιο σκοπό συνέβησαν διάφορα στο παρελθόν.


2. Αν είναι έτσι, μήπως οι μαθητές (με σεβασμό στην ηλικία τους και στο ότι μαθητεύουν) θα έπρεπε να επιχειρούν να συγκροτούν τις αφηγήσεις τους, που θα λαμβάνουν υπόψη κάποιες απ' όσες συγκρότησαν άνθρωποι παλιοί, κι άλλοι νεότεροι - με τη βοήθεια του διδάσκοντος;


3. Αν ήταν έτσι, μήπως αυτό απαντά στην παπαγαλιστί αναπαραγωγή όσων οι κατά καιρούς συγγραφείς εγχειριδίων αφηγούνται με μονομέρειες και βεβαιότητες που αδικούν γράφοντες και αναγνώστες;


4. Αν είναι, πάλι, έτσι, μήπως πρέπει να επικεντρώσουμε, διδάσκοντας, στη επιλογή, παρουσίαση και μελέτη μαρτυριών αφηγητών σύγχρονων ή μεταγενέστερων από τα γεγονότα;


5. Αλλά τότε μήπως θα έπρεπε να διδάξουμε την κατανόηση των οπτικών γωνιών που καθόρισαν αυτήν ή εκείνη την μαρτυρία και τη συγκρότηση μιας αφήγησης από τους μαθητές μας που θα ενσωμάτωνε την κατανόηση των προηγούμενων αφηγήσεων και την πρόταση μιας καινούργιας, για την οποία θα είχαν συνείδηση ότι συγκροτείται υπό τον περιορισμό της δικής τους οπτικής γωνίας;

Σταματώ την καταγραφή σκέψεων στον αρ. 5 αυθαίρετα' κάπου, κάπως πρέπει να σταματούμε!

Επέλεξα να μείνω σε γενικά ερωτήματα, χωρίς προσθήκη παραδειγμάτων, συνειδητά: αν και στο βαθμό που μας ενδιαφέρει, συνεχίζουμε! Επάνω σ'αυτά ή σε άλλα!

Γ

Τα περισσότερα παιδιά στις περισσότερες πραγματικές τάξεις του κόσμου τούτου βαριούνται την Ιστορία. Όσο μεγαλύτερα, τόσο περισσότερο και περισσότερα.

Πολλοί, καμιά φορά κι εγώ, θυμώνουμε, και τι ευκολότερο για έναν θυμωμένο δάσκαλο από το να αρχίσει είτε χρηστομάθειες είτε χριστοπαναγίες (ας μου επιτρέψετε την έκφραση, είναι για το ομόηχο).

Κάποτε, σπάνια, όλο και σπανιότερα κάποιος μαθητής λέει μια φωτισμένη ατάκα. Καταγράφω μία:

(Σε μάθημα Ιστορίας Γ΄ Γυμνασίου, όπου μας απασχολεί ο αγώνας των Κρητικών για ένωση, και διαβάζουμε κείμενα ευρωπαϊκών εφημερίδων για την εντύπωση που προκάλεσε το Αρκάδι. Ημερομηνία: Παρασκευή, 14 Σεπτεμβρίου 2001).

"Αλλά, κύριε, αυτό που έκαναν στο Αρκάδι δε μοιάζει με αυτό που έγινε στην Αμερική; Γιατί δεν τους λέγαν τρομοκράτες;"

Να αρνηθώ να το συζητήσω; Μήπως πρέπει να ισχυριστώ αξιοποιώντας το πλεονέκτημα που μου δίνει η ηλικία, ο θεσμικός ρόλος και η επίκληση στα γράμματα που γνωρίζω ότι είναι "άσχετα μεταξύ τους τα γεγονότα";

Ή να δεχθώ ότι αναλογίες υπάρχουν και πρέπει προσεκτικά να τις αναδείξω, και ότι γι' αυτό αξίζει η Ιστορία, επειδή δηλαδή μου επιτρέπει να μιλώ με "πλουσιότερο τρόπο" για γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μου;

Κι αν το συζητήσω πώς να το μεθοδεύσω, ώστε βήμα-βήμα και προσεκτικά να εντοπίσουμε ομοιότητες και διαφορές; Πού να βρω το πρωτότυπο υλικό για να συζητήσω τις διαφορές; Και πού να βρω το κατάλληλο υλικό (στα ελληνικά, προσπελάσιμο γλωσσικά και εννοιολογικά από μαθητές αυτής της ηλικίας) για να αναδείξω τις τότε και τις τωρινές οπτικές γωνίες; Και πώς πρακτικά να βοηθήσω, ώστε να συγκροτηθεί σύνθετη σκέψη και με σύνθετη αφήγηση του τύπου "Ενώ στον τουρκικό τύπο είδαν το φως της δημοσιότητας κείμενα που επεσήμαναν ... αναδείκνυαν ... θεωρούσαν .... επιδίωκαν ... επιχειρούσαν να ..., στον ελληνικό τύπο είδαν το φως της δημοσιότητας κείμενα που επεσήμαναν ... αναδείκνυαν ... θεωρούσαν .... επιδίωκαν ... επιχειρούσαν να ..., και, τέλος, στον ευρωπαϊκό τύπο ...";

Και είναι σε θέση μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου να ανταποκριθούν σε τέτοιου είδους διδακτικούς στόχους;

Αφήνω ερωτήματα του τύπου "Μπορεί ο σχολικός περίγυρος και οι οικογένειες να αντιληφθούν τι επιχειρεί ο δάσκαλος;".

Νομίζω, πάντως, ότι είναι ένας άξιος στόχος και μόχθος και δοκιμασία για τον δάσκαλο της Ιστορίας να επιχειρεί (έχοντας κατάλληλα προετοιμαστεί και προετοιμάσει τους μαθητές για τέτοιες μαθησιακές δραστηριότητες), σε κάποιες πρόσφορες περιοχές της ύλης, να αναδεικνύει και τη συνθετότητα, και τη σχετικότητα και το επίκαιρο και το ωφέλιμο που υπάρχουν στην ενασχόληση με τη μελέτη της Ιστορίας.

Θα ήταν κάτι τέτοιο καινοτόμο; Φλώρα, Δημήτρη;

Σταματώ εδώ, αυθαίρετα (κάπου πρέπει να σταματήσω, γιατί είμαι λαλίστατος) -- άλλωστε τελείωσε και το μεσημεριανό καφεδάκι μου.

Τώρα, διόρθωση διαγωνισμάτων!

δκ